res:
Pestycydy - jak na nas działają i jak się przed nimi uchronić

Pestycydy – jak na nas dziaÅ‚ajÄ… i jak siÄ™ przed nimi uchronić

Dodaj komentarz

DziÅ› nie możemy siÄ™ obejść bez Å›rodków chemicznych, lecz przed drugÄ… wojnÄ… Å›wiat jeszcze o nich nie sÅ‚yszaÅ‚. MaÅ‚o kto o tym wie, lecz wiele pestycydów powstaÅ‚o w czasie wojny, w celach militarnych. Po wojnie producenci pestycydów musieli znaleźć dla nich jakieÅ› zastosowanie – i tak oto Å›rodki chemiczne trafiÅ‚y do rolnictwa i gospodarstw domowych. DziÅ› niestety chyba tylko nieliczni sÄ… w stanie z nich zrezygnować.

Pestycydem jest każda substancja lub mieszanka substancji wykorzystywane do zwalczania wszelkich pasożytów lub zakłócenia ich cyklu rozwojowego. Termin 'pestycydy’ odnosi siÄ™ do wielu typów Å›rodków chemicznych: insektycydów (Å›rodków do zabijania mrówek, pcheÅ‚ i karaluchów), bakteriocydów (zabijajÄ… bakterie), herbicydów (przeznaczone do niszczenia roÅ›lin), rodentycydów (trucizny na gryzonie). Obecnie pestycydami mogÄ… być również organizmy genetycznie modyfikowane.

Dziś są szeroko stosowane, lecz jeszcze przed drugą wojną świat o nich nie słyszał. Wiele z pestycydów powstało w czasie wojny, w celach militarnych, np. 2,4-D fenoksyherbicyd został wynaleziony, by zniszczyć japońskie uprawy ryżu. Natomiast w czasie wojny wietnamskiej użyto go jako składnika tzw. czynnika pomarańczowego (Agent Orange) do zniszczenia dużych obszarów wietnamskich dżungli. Po wojnie producenci środków chemicznych musieli znaleźć inne zastosowanie dla swych masowo wytwarzanych produktów. I tak oto pestycydy pojawiły się w rolnictwie i gospodarstwach domowych. Według Sieci Akcji Pestycydowej (PAN) Brytyjczycy zużywają w swoich domach i ogrodach 4306 ton rocznie pestycydów (?!).

WÅ‚aÅ›ciwe okreÅ›lenie pestycydów to 'broÅ„ chemiczna’ – zostaÅ‚y stworzone do zabijania (baterii, insektów, chwastów itp.) dlatego w ogóle nie mogÄ… być 'bezpieczne’ – nawet jeÅ›li sÄ… stosowane zgodnie z instrukcjÄ…. Regularnie wdychane, spożywane i wchÅ‚aniane przez skórÄ™ kumulujÄ… siÄ™ w organizmie. Nie ulegajÄ… biodegradacji, tak wiÄ™c obciążajÄ… glebÄ™ i plony rolne, które później lÄ…dujÄ… na naszych talerzach. Badania z Duke University w Karolinie Północnej wykazaÅ‚y, że kiedy trzy pestycydy (stosowane w „bezpiecznych” iloÅ›ciach) poÅ‚Ä…czy siÄ™ ze sobÄ…, ich toksyczność wzrasta wielesetkrotnie.

Jak pestycydy dostają się do naszych organizmów?

Są spożywane z jedzeniem i wodą, wdychane i wchłaniane przez skórę, kiedy używamy sprejów i rozpylaczy. Pestycydy są używane w rolnictwie i różnych sferach życia codziennego. Rutynowo spryskuje się i dezynfekuje sklepy, restauracje, hotele, szkoły, szpitale, wiele budynków mieszkalnych, wiele środków transportu publicznego autobusy, pociągi, samoloty (warte uwagi jest to, że silne oznaki, tzw. jet lag (zmęczenia z powodu długiej podróży samolotem) przypominają objawy zatrucia pestycydami).

Jak działają pestycydy?

Pestycydy mogą być pochodzenia naturalnego lub wyprodukowane sztucznie. Większość z nich zaburza naturalne procesy podtrzymujące życie organizmu. Pestycydy wpływają nie tylko na organizmy proste, takie jak bakterie, lecz również na organizmy bardziej złożone, jak na przykład organizm człowieka. Pestycydy wpływają m.in. na:

powstrzymywanie procesu fotosyntezy (procesu, w którym rośliny wykorzystują energię słoneczną, żeby z dwutlenku węgla i wody wytwarzać węglowodany). Pestycydy, które zaburzają fotosyntezę, nie pozwalają roślinie wytwarzać i gromadzić energii, co w efekcie zabija ją.

zaburzanie metabolizmu – Metabolizm to przekazywanie energii miÄ™dzy komórkami organizmu, co jest ważne dla rozwoju i przetrwania wszystkiego, co żyje. Do tej grupy pestycydów zalicza siÄ™ wiele pestycydów powstrzymujÄ…cych procesy życiowe: rotenon czy cyjanid, które zaburzajÄ… dziaÅ‚anie ukÅ‚adu oddechowego zwierzÄ…t; herbicydy, które powstrzymujÄ… kieÅ‚kowanie i rozwój roÅ›lin (niszczÄ… koÅ„cówki korzeni i szczyt roÅ›liny); oraz fungicydy powstrzymujÄ…ce rozwój grzybów.

zaburzanie dziaÅ‚ania ukÅ‚adu nerwowego i wysyÅ‚ania sygnałów do mózgu – pestycydy o takim dziaÅ‚aniu przeznaczone sÄ… głównie do zwalczania insektów, nicieni i gryzoni. Niektóre sÄ… narkotykami, na przykÅ‚ad pestycydy w postaci dymów. Inne, fosforany organiczne, karbaminiany i pyretroidy, zaburzajÄ… przepÅ‚yw impulsów nerwowych.

zmiany genetyczne – chromosomy przenoszÄ… geny zawierajÄ…ce kod DNA, bÄ™dÄ…cy centrum kontroli organizmów wyższych. Chemikalia niszczÄ…ce DNA mogÄ… powstrzymać funkcje rozrodcze organizmu lub poważnie zaburzyć jego dziaÅ‚anie. Insekty pÅ‚ci mÄ™skiej ulegajÄ… pod ich wpÅ‚ywem sterylizacji. WpÅ‚yw na RNA zaburza ilość i dÅ‚ugość funkcji komórkowych. JeÅ›li komórki nie dziaÅ‚ajÄ… prawidÅ‚owo, to organizm też nie bÄ™dzie wÅ‚aÅ›ciwie funkcjonować.

zaburzanie pracy hormonów – hormony to biochemiczne przekaźniki kontrolujÄ…ce wiele biologicznych funkcji organizmu, w tym wzrost i cykl rozrodczy. Liczne pestycydy zaburzajÄ… naturalne cykle rozwojowe organizmu, naÅ›ladujÄ…c lub powstrzymujÄ…c dziaÅ‚anie hormonów pÅ‚ciowych – estrogenu czy testosteronu oraz hormonów regulujÄ…cych rozwój organizmu – hormonów tarczycy.

zaburzanie procesu syntezy biaÅ‚ka i wytwarzania enzymów – biaÅ‚ka to podstawowy budulec komórek. Enzymy to proteiny kontrolujÄ…ce wiele ważnych funkcji komórkowych, dlatego wiele pestycydów ma za zadanie wywoÅ‚ywanie zaburzenia procesów enzymatycznych lub denaturowanie biaÅ‚ek.

Co możemy zrobić, by uchronić się przed pestycydami?

Niestety, środki chemiczne są tak powszechne, że niemożliwe jest całkowite uchronienie się przed nimi. Można natomiast ograniczyć ich zużycie lub zdecydować się na ekologiczne alternatywy przynajmniej w tych obszarach swojego życia, na które mamy wpływ, czyli w domu:

orzechy piorÄ…ce – sÄ… polecane nie tylko do prania. Wywaru z orzechów można używać m.in. jako Å›rodka do czyszczenia kuchenek, blatów, podłóg, Å‚azienek, kuchni, a nawet samochodów czy też zÅ‚ota i srebra. Orzechy majÄ… wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci insektobójcze, przeciwgrzybicze, zwalczajÄ… mszyce, stymulujÄ… wzrost roÅ›lin. DziÄ™ki temu sÄ… polecane do ogrodu i pielÄ™gnacji zwierzÄ…t. WiÄ™cej informacji można znaleźć w artykule „Tanie pranie – orzechy piorÄ…ce jako alternatywa dla Å›rodków do prania„.

ekologiczne Å›rodki  czystoÅ›ci – pestycydy znajdujÄ… siÄ™ w skÅ‚adzie wielu Å›rodków czystoÅ›ci, tak wiÄ™c polecamy ekologiczne odpowiedniki. SÄ… one przyjazne dla Å›rodowiska, pozbawione syntetycznych skÅ‚adników, surowców modyfikowanych genetycznie, zwierzÄ™cych tÅ‚uszczy i innych surowców z martwych zwierzÄ…t. WiÄ™cej informacji w artykule „Ekologiczne Å›rodki czystoÅ›ci” oraz „Ekologiczne sprzÄ…tanie Å‚azienki„.

Kolejnym ważnym aspektem życia, na które mamy wpÅ‚yw (a raczej mamy wybór) jest żywność. Jest to niemożliwe, aby warzywa i owoce z masowych hodowli, zwÅ‚aszcza importowane z innych krajów, byÅ‚y pozbawione Å›rodków chemicznych, w tym pestycydów. Najlepszym rozwiÄ…zaniem jest żywność ekologiczna od lokalnego rolnika lub po prostu żywność lokalna. W jaki sposób siÄ™ zaopatrywać podpowiada artykuÅ‚ „MyÅ›l globalnie, dziaÅ‚aj i kupuj lokalnie„.

Na podstawie książki „Åšwiadome zakupy, czyli co naprawdÄ™ kupujemy” wyd. Purana, 2007. Jest to Å›wietne kompendium wiedzy o skÅ‚adnikach chemicznych zawartych w produktach codziennego użytku i ich wpÅ‚ywie na nasze życie. Przy czym jednoczeÅ›nie nie jest to książka przeÅ‚adowana wiedzÄ… naukowÄ…, lecz przeznaczona dla każdego, kto chciaÅ‚by żyć zdrowo, eliminujÄ…c skÅ‚adniki chemiczne w swoim otoczeniu tak bardzo jak to tylko jest możliwe.