Pięć przemian, czyli równowaga w odżywianiu
Chorujemy nie dlatego, że się starzejemy, lecz starzejemy się, ponieważ chorujemy.*
Jedną z metod zdrowego odżywiania, które przywędrowały do nas ze Wschodu, jest odżywianie według pięciu przemian. Pięć przemian wywodzi się ze starożytnej chińskiej filozofii. Koncepcja przemian głosi, że wszystko w przyrodzie podlega transformacji, wspólnej “grze” żywiołów, w związku z tym (aby dostosować się do naturalnego procesu), powinniśmy uwzględnić ten proces podczas przygotowywania posiłków. Żywioły są rozumiane jako rodzaje energii, oddziałujące na siebie nawzajem.
Zgodnie z zasadami przyrządzanie posiłków powinno opierać się na odpowiednim doborze i kolejności łączenia ze sobą produktów, które reprezentują pięć żywiołów – Drzewo, Ogień, Ziemię, Metal i Wodę.
Kilka zasad odżywiania:
1. Wybieraj produkty, które naturalnie występują w danej szerokości geograficznej, i zgodnie z porami roku. Jak to wygląda w praktyce? Na przykład: ogranicz spożywanie zimą surówek, surowych owoców, pomidorów, ogórków. Latem rezygnujemy z pieczonych produktów i długo gotowanych zup. Jednakże nasza strefa klimatyczna skłania ku temu, by raczej przez cały rok spożywać produkty rozgrzewające.
2. Podczas przygotowania posiłków produkty dodajemy w odpowiedniej kolejności – zgodnie z symboliką żywiołów (Drzewo, Ogień, Ziemię, Metal i Wodę), zwracając uwagę, jaki żywioł reprezentuje dany produkt.
3. Kolejna zasada to równowaga – przygotowując posiłki nie pomijamy żadnego żywiołu
4. Jeśli chcemy, aby dany posiłek został przygotowany “w danym żywiole” należy zakończyć jego przygotowanie dodając jako ostatni składnik danego żywiołu, np. marzy mi się rozgrzewający posiłek z żywiołem ognia. Aby to osiągnąć, jako ostatni składnik muszę dodać produkt stanowiący element ognia.
A teraz słów kilka o podstawowych żywiołach:
Żywioł drzewa – to kolor zielony. W przyrodzie i życiu człowieka żywioł drzewa odnajdziemy we wszystkim, co stanowi początek i narodziny – charakterystyczną porą roku jest wiosna – jako czas, w którym przyroda i świat budzą się do życia, w życiu człowieka żywiołem drzewa będzie okres niemowlęctwa i wczas wczesnego dzieciństwa. W kuchni element drzewa reprezentują produkty o smaku kwaśnym. Przykładowymi produktami są orkisz, kuskus, pomarańcze, cytryny, porzeczki, niedojrzałe owoce, soki ze świeżych owoców, twaróg, jogurt.
Jeśli chcemy, aby posiłek został przygotowany “pod znakiem” elementu drzewa, należy zakończyć jego gotowanie na dodaniu składnika z żywiołu drzewa. Tak przyrządzone posiłki kierują energię do wewnątrz i w dół organizmu, utrzymując równowagę i dbając o dobry przepływ płynów ustrojowych.
Żywioł ognia – to kolor czerwony, w przyrodzie manifestuje się przez najcieplejszą porę roku – lato. W cyklu życia człowieka objawia się poprzez młodość, kiedy młodą istotą kieruje radość, wolność i pragnienie nieskrępowanego doświadczania wszelkich obszarów życia. W kuchni element ognia reprezentują produkty gorzkie i o właściwościach rozgrzewających. Przykładowymi produktami z żywiołu ognia są koperek, orzechy włoskie, kasza gryczana, piwo, czarna kawa, czarna herbata, sałata.
Jeśli chcemy, aby posiłek został przygotowany “pod znakiem” elementu ognia, należy zakończyć jego gotowanie na dodaniu składnika z żywiołu ognia. Tak przyrządzone posiłki kierują energię w dół organizmu, wpływając na przemianę materii i rozgrzewając ciało.
Żywioł ziemi – to kolor żółty, w porach roku przypisany jest mu etap między latem a jesienią, tzw. późne lato, które Chińczycy określaj jako “Dojo”. W życiu człowieka jest to czas wieku średniego i stabilizacji. W kuchni żywiołowi ziemi jest przypisany smak słodki. Przykładowe produkty to: szpinak, pokrzywa, soki warzywne, kasza jaglana, marchewka, dynia, ziemniaki, wołowina, grzyby, pieczarki, masło, jajka.
Jeśli chcemy, aby posiłek został przygotowany “pod znakiem” elementu ziemi, należy zakończyć jego gotowanie na dodaniu składnika z żywiołu ziemi. Tak przyrządzone posiłki mają działanie harmonizujące.
Żywioł metalu – to kolor biały. W porach roku znajduje odzwierciedlenie w jesieni. W życiu człowieka to etap dojrzałości, stabilizacji i równowagi. W kuchni reprezentuje produkty o ostrym smaku, jako przykład można podać ryż brązowy, cebula, czosnek, rzeżucha, indyk, szczypior, imbir świeży i suszony, pieprz, herbata miętowa, kalafior, kalarepa.
Jeśli chcemy, aby posiłek został przygotowany “pod znakiem” elementu metalu, należy zakończyć jego gotowanie na dodaniu składnika z żywiołu metalu. Tak przyrządzone posiłki kierują energię ku górze i na zewnątrz, zapobiegając zastojowi i uwalniając toksyny z organizmu.
Żywioł wody – to kolor czarny. W przyrodzie manifestuje się przez zimę, w życiu człowieka to starość przepełniona mądrością i doświadczeniem oraz śmierć. W kuchni jest mu przypisany smak słony. Przykładowymi produktami są: bób, fasola, oliwki, soja, małże, tuńczyk, wieprzowina, sól, zimna woda, woda mineralna, glony.
Jeśli chcemy, aby posiłek został przygotowany “pod znakiem” elementu wody, należy zakończyć jego gotowanie na dodaniu składnika z żywiołu wody. Tak przyrządzone posiłki kierują energię do wewnątrz organizmu, przeciwdziałając zastojowi.
*”Filozofia zdrowia” Anna Ciesielska
Książki o pięciu przemianach:
– „Filozofia zdrowia” Anny Ciesielskiej
– „Filozofia życia” Anny Ciesielskiej
– „Filozofia smaku. Nowe przepisy ze szczyptą refleksji” Anny Ciesielskiej
– „Gotowanie według pięciu przemian” Barbara Temelie
– „Odżywianie według pięciu przemian” Barbara Temelie
– „Odżywianie według pięciu przemian dla matki i dziecka” Barbara Temelie
– „Zupy wzmacniające według pięciu przemian” Barbara Temelie
– „Praktyczne gotowanie według pięciu przemian” Anna Czelej
– „Poczuj się dobrze ze swoim ciałem” Barbara Temelie
– „Odchudzanie według pięciu przemian” Barbara Kuligowska-Dudek