Jak rodzi siÄ™ apetyt na produkty przetworzone
O tym jak rodzi siÄ™ apetyt na produkty przetworzone i jak jedzenie uzależnia. Fragment książki „Cukier dzieci nie krzepi„:
„W naszej praktyce nigdy jeszcze nie spotkaliÅ›my dziecka, które by jadÅ‚o zbyt dużo owoców, warzyw lub produktów z peÅ‚nego ziarna, widzieliÅ›my jednak wiele, które spożywajÄ… za dużo sÅ‚odzonych soków owocowych, napojów gazowanych, cukierków, pÄ…czków, ciastek i innych pokarmów wysoko przetworzonych. Zapewne sami dostrzegliÅ›cie podobnÄ… prawidÅ‚owość w swoim otoczeniu.
Jak rodzi siÄ™ apetyt na produkty przetworzone
Czy kiedykolwiek zastanawialiÅ›cie siÄ™, dlaczego tak jest? Najprawdopodobniej to upodobanie do pokarmów przetworzonych narodziÅ‚o siÄ™ wówczas, gdy artykuÅ‚y spożywcze zaczÄ™to produkować w laboratorium, zamiast przygotowywać je we wÅ‚asnej kuchni czy zbierać na polu. Kiedy produkty spożywcze zaczÄ™to przetwarzać, na scenie pojawili siÄ™ uczeni zajmujÄ…cy siÄ™ badaniem żywnoÅ›ci (bromatolodzy), dla niektórych z nas jedzenie przestaÅ‚o być po prostu jedzeniem, a staÅ‚o siÄ™ „uzależniaczem”, dziaÅ‚ajÄ…cym jak narkotyk. Naukowcy wyjaÅ›niajÄ…, że te wysoko przetworzone pokarmy sÄ… po prostu wyjÄ…tkowo smakowite. ZawierajÄ… one wiÄ™cej cukru, soli i tÅ‚uszczu niż wiÄ™kszość pokarmów, które można znaleźć w naturze, oszukujÄ… zatem twoje kubki smakowe. Pod wzglÄ™dem smakowym pokarmy z natury nie mogÄ… konkurować z przetworzonymi artykuÅ‚ami spożywczymi.
Kiedy maluch po raz pierwszy zaczyna jeść pokarmy staÅ‚e, uwielbia owoce i warzywa, w tym strÄ…czkowe, i inne pokarmy prosto z natury. Dopiero wtedy, gdy zapozna siÄ™ z tymi nowymi smakami – wyjÄ…tkowo sÅ‚odkimi, pikantnymi czy sÅ‚onymi – zaczyna preferować pokarmy i napoje, które tak wÅ‚aÅ›nie smakujÄ…. Upodobanie do sztucznych, przesÅ‚odzonych produktów jest zatem cechÄ… wyuczonÄ… – to dobra wiadomość, oznacza bowiem, że można siÄ™ go również oduczyć.
Wyobraź sobie jÄ™zyk niemowlÄ™cia jako niezamalowane płótno, które zostanie pokryte smakami z palety pokarmów podawanych codziennie przez rodziców. W ten sposób uczy siÄ™ ono lubić to, co czÄ™sto dostaje; jeÅ›li bÄ™dziesz je karmić warzywami, pokocha warzywa – a jeÅ›li pozwolisz, aby spożywaÅ‚o dużo pokarmów sÅ‚odkich, nabierze apetytu na sÅ‚odycze. To samo dotyczy starszych dzieci i dorosÅ‚ych. JeÅ›li twoja dieta jest bogata w cukier, przyzwyczajasz siÄ™ do jego smaku, a potem zaczynasz go „potrzebować” dla zaspokojenia apetytu. Kiedy jednak zmniejszysz spożycie cukru, twoje kubki smakowe przyzwyczajÄ… siÄ™ do tej zmiany i nabiorÄ… upodobania do naturalnego (mniej sÅ‚odkiego) smaku.
Badania naukowe wreszcie potwierdziÅ‚y to, z czego wielu dietetyków i psychologów zdaje sobie sprawÄ™ już od wielu lat: jedzenie może uzależniać – a dotyczy to szczególnie pokarmów i napojów bardzo sÅ‚odkich. Zaledwie w ciÄ…gu pierwszych kilku miesiÄ™cy 2011 roku opublikowano dwadzieÅ›cia osiem prac i artykułów naukowych na ten temat.
„Dane sÄ… już tak przekonujÄ…ce, że eksperci w tej dziedzinie muszÄ… je zaakceptować – twierdzi Nora Volkov, dyrektorka National Institute of Drug Abuse. – Odkrywamy mnóstwo obszarów, na których wpÅ‚yw narkotyków i jedzenia na ludzki mózg pokrywa siÄ™„.
Istnieje wiele podobieństw między supersmakowitymi pokarmami (do których należą artykuły spożywcze bogate w cukier) i narkotykami pod względem wpływu na aktywność ludzkiego mózgu. Podczas badań odkryto podobne reakcje na tych samych obszarach kory mózgowej u osób uzależnionych od jedzenia i tych, które wpadły w nałóg narkotykowy lub alkoholowy. W literaturze naukowej można też znaleźć opisy wielu eksperymentów na zwierzętach, potwierdzających uzależniający wpływ cukru.
Kto jest szczególnie narażony? Przede wszystkim dotyczy to osób, w których rodzinie zdarzały się przypadki uzależnień, jednak nikt z nas nie jest całkowicie odporny na uzależniający wpływ cukru, wykazano, że wywiera on kojący wpływ nawet na niemowlęta. Zatem nawet jeśli nie mieliście w rodzinie żadnych nałogowców, wasze dzieci mogą mieć problemy z cukrem. A pytanie, czy można je już formalnie zaklasyfikować jako uzależnienie, tak naprawdę mija się z celem. Jeśli dieta twojego dziecka zawiera tyle cukru dodanego, że przestaje ono spożywać zdrowe substancje odżywcze, których potrzebuje, aby rosło zdrowe i silne, cukier jest dla niego problemem.
Powstanie tych supersmakowitych produktów sprawiÅ‚o, że rodzicom jest ogromnie trudno ograniczyć swoim dzieciom spożycie cukru. Przed rewolucjÄ… przemysÅ‚owÄ… ciasto pojawiaÅ‚o siÄ™ na stole wtedy, gdy mama miaÅ‚a czas na to, by je upiec. A kiedy nie byÅ‚o domowego ciasta, nie czekaÅ‚ na nas również niezliczone smakoÅ‚yki w sklepie, u przyjaciół czy w szkole. Obecnie, nawet jeÅ›li rodzice przygotujÄ… dla swego dziecka obfity, zdrowy posiÅ‚ek, nierzadko po prostu nie chce ono go jeść, bo preferuje smak gotowych artykułów. WiÄ™kszość z nas sÅ‚yszaÅ‚a przy stole wymówkÄ™: „Jestem już najedzony” – po czym zaledwie kilka minut później dziecko dopomina siÄ™ o smakoÅ‚yki – chodzi o deser – cukierki, chipsy, lody itp.
Jeśli zechcecie postępować zgodnie z radami pediatrów i większości dietetyków, dowiecie się, że nie powinniście się upierać, nalegać, a nawet zachęcać dziecka do jedzenia. Mówi się wam, że jakakolwiek ingerencja z waszej strony będzie miała negatywne konsekwencje; waszym zadaniem jest ustalić, gdzie dzieci będą spożywać posiłki i co im podacie, do nich zaś należy decyzja, czy w ogóle będą jeść i ile. Te rady mogą się wydawać rozsądne, jednak w rzeczywistości wiążą ręce już drugiemu pokoleniu rodziców, wpajając im przekonanie, że przy stole powinni być bierni.
Dzieci zaÅ› bardzo szybko uczÄ… siÄ™ wykorzystywać ten system i czÄ™sto odmawiajÄ… spożycia tego, co dostajÄ… na talerzu, aby później domagać siÄ™ ulubionych smakoÅ‚yków. A zazwyczaj nie sÄ… to zdrowe warzywa i produkty z peÅ‚nego ziarna, ale artykuÅ‚y zawierajÄ…ce biaÅ‚Ä… mÄ…kÄ™ i cukier. (…)
Dajemy wam zatem przyzwolenie na wprowadzenie pewnych zasad przy stole. Prosimy, abyÅ›cie skorzystali z tych wypróbowanych metod, które przez wieki sprawdzaÅ‚y siÄ™ przy ksztaÅ‚towaniu pożądanych zachowaÅ„ dzieci. Odzyskajcie wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ…! NadszedÅ‚ czas, aby nauczyć obecne mÅ‚ode pokolenie, na czym polega zdrowa dieta. Na każdym z piÄ™ciu etapów naszego programu znajdziecie w tej książce wskazówki i narzÄ™dzia, które wam w tym pomogÄ…”.
Na podstawie książki „Cukier dzieci nie krzepi„.